Należy odróżnić proces karny od procesu cywilnego. W procesie karnym państwo reprezentowane przez prokuratora oskarża sprawców, którym zarzuca się przekroczenie porządku prawnego. W procesie cywilnym chodzi o regulowanie stosunków między obywatelami państwa i ewentualne zasądzanie odszkodowania lub zadośćuczynienia pieniężnego za ból. Postępowanie karne i postępowanie cywilne toczą się przed różnymi odpowiednimi sądami. U podstaw obu postępowań leżą inne prawa z innymi przepisami postępowania i zasadami dowodowymi.
Zaleca się z wielu względów, by odczekać z cywilnym pozwem na wydanie wyroku w procesie karnym, ponieważ zawarte w wyroku sądu karnego ustalenia dotyczące przebiegu przestępstwa mogą być pomocne w uzasadnieniu roszczenia przed sądem cywilnym.
Poszkodowani w wyniku przestępstw i czynów z użyciem przemocy mają jednak możliwość już w procesie karnym dochodzić roszczeń wynikających z prawa cywilnego (uiszczenie odszkodowania lub zadośćuczynienia za ból), jeśli sprawca w momencie popełnienia czynu miał co najmniej 18 lat. Nosi to nazwę postępowania adhezyjnego lub przydawkowego.
W sprawie postępowania adhezyjnego należy złożyć wniosek, co teoretycznie możesz zrobić sam. Jednak w praktyce powinieneś rozważyć wszystkie argumenty za i przeciw postępowaniu adhezyjnemu ze swym adwokatem oraz – jeśli zdecydujesz się na złożenie wniosku – zwrócić się do prokuratora o jego uzasadnienie.
Również kwestię wytoczenia po procesie karnym procesu cywilnego przeciw sprawcom powinieneś w spokoju rozważyć z adwokatem i potem podjąć decyzję. Zwrócić tu trzeba uwagę na znaczne ryzyko kosztów, którymi możesz zostać obciążony.
W postępowaniu cywilnym chodzi zasadniczo o dochodzenie roszczeń wobec sprawców. Jeśli uda ci się to przeprowadzić, poprzez wyrok sądu cywilnego uzyskujesz tytuł prawny, który należy wyegzekwować od sprawców, jeśli nie są oni gotowi płacić dobrowolnie. Oznacza to również, że koszty postępowania, jak również koszty twojego adwokata muszą zostać pokryte przez sprawców. Jeśli strona przeciwna nie jest wypłacalna, egzekwowanie płatności jest niestety często bezskuteczne. W ten sposób, mimo uzyskanego w wyniku procesu cywilnego tytułu prawnego, możesz znaleźć się w sytuacji, że spadną na ciebie nie tylko koszty adwokata, ale i część powstałych kosztów postępowania (np. opłat za opinię biegłego).
Również w postępowaniu cywilnym istnieje możliwość złożenia wniosku o zwolnienie z kosztów procesowych. Spełnione być muszą określone warunki: jeśli pozew przeciw sprawcom ma »szanse powodzenia«, natomiast ty nie dysponujesz środkami finansowymi wystarczającymi do wniesienia go.
Zalecana jest więc porada adwokata wyspecjalizowanego w prawie cywilnym oraz rozważenie szans i korzyści.
archiv